www.odkrywaniehistorii.fora.pl

Piotr-246 · Gość

Wikipedia:

Ivan Kukuljević Sakcinski (ur. 29 maja 1816 w Varaždinie, zm. 1 sierpnia 1889) – chorwacki historyk, pisarz i polityk, jeden z przywódców ruchu iliryjskiego.

--------------------------------------

Books Google:

Víle
Autorzy: Ivan Kukuljević Sakcinski
1851

Fragment:

Za sada evo samo něšta
o naših Vilah, koje su kod našeg naroda glavni dio duševnog njegovog
světa.
Mal ne svi domaći i inostrani spisatelji, koji su dosad govorili o na-
ših Vilah, uzporedjivali su ih s rimskimi Nymphami. Isti naš mnogozaslužni
Vuk Karadžić tumači u svom rěčniku Vilu kao neku vrst Nymphe . Ako bi
se već po sadanjem nevaljanom običaju slavenska bajoslovna bitja s my-
thologičkimi stvorovi inostranih narodah prispodobiti ili iz njih izvoditi
imala, to bismo onda morali za svako naše bajoslovno bitje u mythologii
sviuh narodah slična stvorenja potražiti te usporedit ih s njimi. Tako bi
smo mogli jugoslavenske Vile , prispodobljajući njihovo duhovno svojstvo ,
prispodobiti ne samo s rimskom Nymphom , Nereidom i Sirenom , nego i s
indianskom Bhavanom, s grčkom Muzom, Hekatom i Plejadom , s rimskim
dobrim i zlim geniom , s germanskom Elfom i Sylfom , sa skandinavskom
Volom ili Völom, Nornom i Valkürom , s persianskom Periom , s turskom
Huriom, s ruskom Rusalkom , s českom bělom , lesnom i vodnom panom
itd., jer svih ovih svojstvah sdružena su u jugoslavenskih Vilah.
Jugoslavenske Vile stanuju u tri preděla ili elementa : u zraku , na
zem ji i u vodi , zašto imadu i troja pučka imena : Vila oblakinja , Vila
planinkinja ili podgorkinja i Vila vodena, poznata takodjer pod imenom
povodkinja i morska diklica. Gledeći na duhovna svojstva děle se Vile
u dvoje, jer zastupaju dva temeljita načela , koja u bajoslovju po svem
Slavenstvu vladaju , to jest : načelo dobra i zla . Tako su Vile zračne
uvěk dobre , vodene uvěk zle ; a zemne sada dobre sade zle. Svojstvo ovo uze
narod od njihovog stana. S neba nada se uvěk dobru ; s dola , što je iz
pod zemlje, uvěk zlu ; a od onoga , što je na zemlji sada dobru, sada zlu.
U obće svaka je Vila žena krasna, uvěk mlada, lica blěda, i obučena
je u bělo . Ima dugu plavetnu kosu , koja joj niz čelo i ledja razpletena
visi do zemlje. Da koja i jedan vlas izgubi , taki bi umrla. U kosi , kažu ,
da joj stoji i snaga i život. Tělo je njezino tanko kao jela, lagahno kao
u ptice, jer ima (kadkad i zlatna) krila . Oči njezine sěvaju kao munja,
glas njezin tako je mio i blagozvučan , da onoga za života srce boli od
miline , koi je jedanput Vilu pěvati čuo , te od onoga časa nemože više
slušati čovečjega glasa. Tko ju jedanput vidi , taj nenalazi više dražesti
u zemaljskih lěpotah. Takov čověk čeznući za vilinom krasotom , gine u
žalosti, dok za mala neumre. Samo rědki , krěpostni ljudi , koji ili po
slučaju ili od samih Vilah pozvani dodju u vilinsko kolo , mogu bez po-
gibelji obéiti s Vilami. Takova čeljad, bila mužkog ili ženskog spola,
nauči od Vilah svakojake nauke, i premda joj Vile samo jedan dio svojih
zi.anostih priobćuju, postane ipak veoma mudra i věšta. Tko se s Vilami
pobrati ili posestri móže svakoga u svačem nadvladati , jer mu je pose-
strima Vila uvěk u pomoći. Narod pripoveda , da je někada Kraljević
Marko bio osobiti ljubimac Vilah. Tako se pripověda u ogulinskoj regi-
menti , u plašćanskoj kumpanii , osobito u Jesenici i Janjagori (gdě se
gorom putujući, nabasao
Kada ga ove zagledaše ,
Omer-paša rodi), kako je někoč Kraljević Marko
na něko město, gde su gorske Vile kolo igrale .
pozvaše ga u kolo, da se natecaju š njime u igranju, pa da ga nadvladaju
i onda u svoje verige metnu. Ali Marko biaše čvrst na noguh, on poče
s Vilami igrati, pa igraše dotle, dok ih sve nenadigra, i dok nisu sve do
jedne od umora popadale na zemlju . Nadvladane tako Vile pokorile su
mu se i sklopile s njime pobratimstvo ; od one dobe , kaže narod, bile
su mu sve Vile na službu i pomagale su ga u svakoj sreći i nesreći . U
jednoj srbskoj pěsmi priča se , kako je istomu Marku devetdeset pose-
strimah Vilah na pomoć došlo proti banu Svilainu ; a druga crnogorska
pěsma pripověda, kako su mu na planini Miroči sve Vile posestrime bile,
razmi jedne Vile Ravijoile , koju su ostale prisilile , da mu bude i ona
posestrima. Vila se može pretvoriti u svašta , nu to malo kada biva ;
čestje može Vila iz jednoga elementa poprimiti svojstvo drugoga elementa.
Svaka je vila mudra proročica , gatarica, i lekarica , te može svakoga čo-
věka nadvladati mudrostju i jakostju , a nadariti svakim blagom . Samo
dvojica junakah bilo je na světu (pěva puk) , koji su nadvladali Vilu ja-
kostju, i to su bili , koko gore vidismo , Kraljević Marko pa ban Sekula,
ujak Sibinjanin Janka . * ) Vile su osim toga věšte svakojakim umětnostim.
One kuju sablje, koje mogu presěći željezo i najtvrdji kamen ; grade hitre
brodove, u kakovih nikada ljudi brodili nisu ; zidju gradove , kakovih svět
vidio nije ; daruju divne konje , kojim na zemlji para neima, te mogu po-
dignuti větrove, buru , kišu i grâd, osobito kada idu za kim u potěru.

Piotr-246 · Gość

Na razie tylko coś
o naszych willach, które są główną częścią duszy naszych ludzi
świat.
Przynajmniej nie wszyscy pisarze krajowi i zagraniczni, o których do tej pory mówiono
sich Vilah, porównywano je do rzymskich nimf. Ten sam, nasz zasłużony
W swoim słowniku Vuk Karadžić interpretuje Vilę jako swego rodzaju nimfę. Gdybyś to zrobił
już według obowiązującego, nieaktualnego zwyczaju, słowiańskie istoty mitologiczne z moim-
porównywać wytwory teologiczne obcych narodów lub czerpać z nich
musielibyśmy to zrobić dla każdego z naszych baśniowych stworzeń w mitologii
szukać podobnych stworzeń we wszystkich narodach i porównywać je z nimi. Zgadza się
moglibyśmy jugosłowiańskie wróżki, dopasowując ich duchową własność,
porównać nie tylko z rzymską nimfą, Nereidą i Syreną, ale także z
Indyjski Bhavan, z grecką Muzą, Hekate i Plejadami, z Romanem
geniusz dobra i zła, z germańskimi elfami i sylfami, ze skandynawskimi
Wół lub Völ, Norn i Valkür, z perską Perią, z turecką
Huria, z rosyjską Rusałką, z czeską belą, losną i miską wodną
itp., ponieważ wszystkie te właściwości są połączone w willach jugosłowiańskich.
Wille jugosłowiańskie żyją w trzech obszarach lub elementach: w powietrzu, w powietrzu
w ziemi i w wodzie, dlaczego mają trzy popularne nazwy: Vila oblakinja, Vila
kobieta górska lub podgorkinja i Vila vodena, znana również pod nazwą
smycz i jeżowiec. Patrząc na właściwości duchowe, Wróżki są podzielone
na dwa, bo oznaczają dwie podstawowe zasady, które w bajozologii obowiązują we wszystkim
Rządzi się słowiaństwem, czyli zasadą dobra i zła. Tak wróżki są przewiewne
zawsze dobra, woda zawsze zła; a dobrzy teraz sieją złych. Obiekt to przejął
ludzie z ich mieszkania. Zawsze ma nadzieję na dobro z nieba; s dola, z którego pochodzi
pod ziemią zawsze zło; i z tego, co teraz jest dobre, teraz jest złe na ziemi.
W ogóle każda kobieta Vili jest piękna, zawsze młoda, blada i dobrze ubrana
jest w kolorze białym. Ma długie, niebieskie włosy rozpuszczone na czole i plecach
zwisający do ziemi. Gdyby straciła choćby jeden włos, umarłaby. Mówią, że we włosach
że ma siłę i życie. Jej ciało jest cienkie jak jodła i lekkie jak
w ptaki, ponieważ mają (czasami złote) skrzydła. Jej oczy świecą jak błyskawica,
jej głos jest tak słodki i melodyjny, że aż do końca życia boli go serce
miline, który kiedyś usłyszał śpiew Vili i od tego momentu nie może już tego robić
słuchać ludzkiego głosu. Kto raz ją zobaczy, nie znajdzie już więcej uroku
w ziemskich pięknościach. Taki człowiek, tęskniący za pięknem wróżki, ginie w
smutek, aż wkrótce umrze. Tylko nieliczni, cnotliwi ludzie, którzy lub
przez przypadek lub zaproszone przez same Wille do baśniowego kręgu, nie mogą się obejść
Giblejji obéiti z Vilamim. Taka rodzina, czy to męska, czy żeńska,
Nauczyła się wszelkiego rodzaju nauki od Wróżek i chociaż Wróżki przekazały jej tylko część wiedzy
zi.anostih, którym się dzielą, mimo to staje się bardzo mądry i wykwalifikowany. Kto jest z Vilamim
podnieść lub posiadać może pokonać każdego we wszystkim, ponieważ posiada
stream Vila zawsze służy pomocą. Ludzie mówią, że kiedyś był to Kraljević
Marko był wyjątkowym zwierzakiem Vilah. Tak opowiada się historię w regionie Ogulin.
w firmie Plašćan, zwłaszcza w Jesenicy i Janjagorze (gdzie
podróżując po górach natknąłem się na
Kiedy go zobaczyli,
Omer Pasha Rodi), jakim był kiedyś Kraljević Marko
do jakiegoś miasteczka, gdzie bawiły się górskie wróżki.
zaprosili go do kręgu, aby rywalizować z nim w grze i pokonać go
a potem zakuć ich w łańcuchy. Ale Marko trzymał się mocno na nogach, zaczął
grać z Vilamim i grali, dopóki wszyscy nie zostali pokonani i dopóki nie osiągnęli celu
jeden upadł na ziemię ze zmęczenia. Obezwładnione w ten sposób Wróżki zostały pokonane
założyli z nim braterstwo; od tego czasu, ludzie mówią, byli
wszystkie Wróżki były do jego usług i pomagały mu w każdym szczęściu i nieszczęściu. W
w serbskiej piosence mówi się, że ten sam Marko miał dziewięćdziesiąt posiadłości
streamah Vilah przyszedł z pomocą przeciwko banowi Svilainowi; i drugi Czarnogóra
pèsma privověda, jak na górze Miroča wszystkie wróżki były blisko niego,
razmi jedna Villa Ravijoila, która została zmuszona przez innych, aby też nią była
przyrodnie siostry. Willę można przekształcić w wszystko, ale czasem się to zdarza;
częściej Wróżka może przejąć własność innego elementu od jednego elementu.
Każda wróżka jest mądrą prorokinią, wróżką i uzdrowicielką i może uzdrowić każdego
zwyciężajcie na zawsze mądrość i siłę i obdarzajcie wszelkim skarbem. Tylko
było na świecie dwóch bohaterów (śpiewa zespół), którzy pokonali Villę i-
kości, a byli to, jak widzieliśmy powyżej, Kraljević Marko i ban Sekula,
Wujek Janka z Sibina. * ) Ponadto wróżki są uzdolnione we wszelkiego rodzaju sztukach.
Wykuwają szable, które przecinają żelazo i najtwardszy kamień; budują szybko
statki, na których ludzie nigdy nie pływali; budują miasta, jak świat
nie widział; dają wspaniałe konie, na które nie ma pieniędzy na ziemi, a potrafią
wywoływać wiatry, burze, deszcz i grad, zwłaszcza gdy kogoś gonią.